THĂM THẲM LỜI RU TRONG DÁNG MẸ QUÊ NHÀ

Thăm thẳm lời ru trong dáng mẹ quê nhà

THƯƠNG THƯƠNG

Đã lâu tôi chưa về thăm quê. Chiều nay, con gái nhắn tin: “Bà lên chơi. Mẹ về sớm nhé”. Hết giờ làm, tôi vội chạy qua chợ mua thêm chút thức ăn rồi về thẳng nhà dù cô bạn hẹn qua lấy ít rau xanh. Vừa thấy tôi ở cửa, mẹ đã ra đỡ mấy thứ lỉnh kỉnh xách vào giúp. Tôi hỏi: “Ở nhà có việc gì mà mẹ phải lên tận đây thế ạ?”. Mẹ nhìn tôi một thoáng có vẻ không bằng lòng rồi buông giọng nói dỗi: “Thế không có việc gì thì mẹ không ra thăm cháu được sao?”. “Mẹ hiểu nhầm rồi - Tôi vội đỡ lời - Mẹ ra thăm con, cháu còn gì vui bằng. Là con nghĩ đường sá thế này, lại vừa mới hết giãn cách phòng chống dịch. Con lo cho mẹ thôi”. Nghe vậy mẹ mắng yêu: “Cha bố cô, chỉ mồm năm miệng mười. Vụng chèo khéo chống”.

Mẹ tôi vẫn thế. Cả đời lo cho chồng, cho con. Ngày bố đi chiến trường, lúc ấy tôi còn nhỏ, mới năm, sáu tuổi. Được mẹ cho đi theo tiễn, tôi cứ ôm xoắn chân bố. Bố nhìn tôi rồi nhìn mẹ. Thấy bố lo lắng, mẹ rưng rưng nước mắt, giọng như người bị hụt hơi:

- Anh đi chân cứng đá mềm. Cầu trời phật phù hộ bình yên, đánh giặc xong về với mẹ con em.

Tôi là một cô bé, lúc đó nào biết chiến trường là gì, chỉ biết bố sắp đi xa nên vừa giữ chân bố vừa khóc. Bố cúi xuống, tôi ôm chặt lấy cổ. Mẹ nhẹ nhàng bảo:

- Con để bố đi nào. Hòa bình rồi bố về.

Mẹ gỡ tay bế tôi lên, giục:

- Anh đi chóng lên kẻo không kịp. Mẹ con em ở nhà chờ anh.

Thường ngày, tôi ngủ được bố ôm, nay thấy trống vắng. Nhiều hôm thức giấc, tôi nghe có tiếng khóc. Len lén đi vào buồng, tôi thấy mẹ nằm quay mặt vào trong. Tôi rón rén lên nằm cạnh mẹ. Mẹ quay ra, ôm lấy tôi. Mẹ không còn khóc nữa nhưng thỉnh thoảng lại nấc. Lâu lâu, mẹ lại kéo chiếc khăn vuông chít đầu lau mặt.

- Mẹ nhớ bố à? - Tôi hỏi.

- Ừ. Mẹ nhớ bố.

- Con cũng nhớ bố lắm. Giờ không có bố ôm, con cũng không ngủ được.

Mẹ ôm chặt tôi vào lòng:

- Ừ. Mẹ biết rồi. Bố không có nhà thì mẹ ôm đây còn gì.

- Nhưng mà bố còn ru nữa cơ.

Mẹ xoa xoa lên đầu:

- Cha bố cô, chỉ giỏi làm nũng.

Rồi mẹ ru:

“Rủ nhau lên núi đốt than

Anh đi Tam Điệp em mang nón trình

Củi than nhem nhuốc với tình

Ghi lời vàng đá xin mình chớ quên”.

Tôi ngủ thiếp đi lúc nào không biết. Sáng dậy, tôi thấy mắt mẹ đỏ hoe, dưới mi có quầng thâm. Bố đi xa, tất cả mọi công việc đều dồn lên vai mẹ. Từ việc đồng đến việc nhà, lúc nào tôi cũng thấy mẹ luôn chân luôn tay. Ông bà nội ốm. Sáng sớm mẹ đánh thức tôi dậy, giục ăn nhanh, đi học rồi vội vàng qua ông bà. Xong, mẹ lại ra đồng. Có nhiều ngày, chiều về, chỉ kịp ăn xong, giục tôi học, mẹ lại vội sang chăm ông bà mãi đến tận khuya mới về. Chiếc áo nâu mẹ mặc lúc nào cũng đẫm mồ hôi.

Bố đi lần ấy rồi không về. Chiếc đòn gánh trên vai đã mòn hai đầu, như dáng mẹ, vẹt mòn qua năm tháng. Và cũng từ đấy, tối tối, mẹ nằm cạnh vẫn hát ru đến khi tôi trở thành thiếu nữ. Học xong, tôi đi lấy chồng. Công việc, gia đình bận bịu năm thì mười họa mới về thăm mẹ. Tôi mời mẹ lên ở với chúng tôi nhưng bà không nghe, vẫn ở ngôi nhà ba gian mái cói ngày xưa. Mấy lần tôi gợi ý mẹ phá đi xây nhà mới. Bao giờ cũng thế, mẹ gạt phắt. Có lần tôi nói quá, mẹ giận:

- Giờ cô còn nhớ cái gì. Chỉ cần nhà to, nhà đẹp là được.

Nói rồi mẹ ngồi rấm rứt khóc. Chiều, tôi mon men hỏi. Mẹ bảo:

- Mẹ giữ lại nhà cũ để bố con có về còn nhớ. Làm nhà mới, nhỡ bố về không nhận ra thì biết làm sao?

Tôi đâu hay, đã bao nhiêu năm qua, mẹ vẫn thức trông đợi bố. Niềm tin đợi chờ vẹn nguyên qua thời gian, như lời hẹn lúc bố lên đường. Tối, mẹ nói lên ngủ với cháu cho đỡ nhớ. Tôi nằm gian bên, nghe tiếng con gái:

- Bà ru cháu ngủ như ngày xưa bà ru mẹ cháu nhé.

Mẹ tôi mắng yêu:

- Cha bố nhà mày. Chắc lại con mẹ mày bày chuyện chứ gì. Lớn tướng còn làm nũng bà, y như mẹ cháu ngày xưa.

Rồi bà ngoại cất tiếng ru:

“Chẳng chua cũng thể là chanh

Chẳng ngọt cũng thể cam sành chín cây

Chẳng xinh cũng thể gái này

Chẳng đẹp cũng thể là cây gỗ chò”.

Tôi nằm nghe tiếng mẹ ru thăm thẳm một kiếp người. Trong lời ru có dáng mẹ tôi năm tháng. Lời ru cho tôi lớn lên, cho tôi nhìn nhận rõ hơn về những điều nhân nghĩa. Trong hành trang vào đời, tôi mang theo lời ru của mẹ, có cánh cò chấp chới, có bóng mẹ tảo tần, lặn lội sớm hôm, có dáng lom rom lửa cháy qua bao đêm chờ đợi. Đất nước lời ru. Đất nước đợi chờ. Đất nước có dáng mẹ vọng phu đã đi cùng năm tháng. Và tôi tin, dù thời gian qua đi, đất nước rồi sẽ phát triển, các thế hệ nối tiếp, nhưng lời ru luôn mãi còn đằm sâu trong thăm thẳm dáng mẹ quê nhà. Nơi lời ru bên cánh võng vành nôi.