KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG – MỐC SON LỊCH SỬ

KHỞI NGHĨA HAI BÀ TRƯNG – MỐC SON LỊCH SỬ

PHẠM THỊ NHUNG

Liên hiệp quốc (LHQ) lấy ngày 8-3 hằng năm làm ngày Quốc tế Phụ nữ và thông qua nghị quyết các nước thành viên kỷ niệm ngày này vì quyền bình đẳng, sự tiến bộ của phụ nữ và hòa bình cho thế giới…

Ở nước ta, ngày 8-3 còn là dịp để kỷ niệm cuộc Khởi nghĩa Hai Bà Trưng, hai vị nữ anh hùng dân tộc đầu tiên, đứng dậy phất cờ khởi nghĩa, đánh đuổi giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi. Hai Bà tiêu biểu cho lòng yêu nước, ý chí quật khởi của phụ nữ Việt Nam, đúc kết nên câu ngạn ngữ: “Giặc đến nhà đàn bà cũng đánh”.

Hai chị em Trưng Trắc, Trưng Nhị sinh ngày 1-8 năm Giáp Tuất, năm 14 sau công nguyên, cha là Lạc tướng huyện Mê Linh (người đứng đầu bộ lạc, thuộc tỉnh Vĩnh Phúc ngày nay) thuộc dòng dõi Hùng Vương; mẹ là bà Man Thiện. Sớm mồ côi cha, hai chị em được mẹ nuôi dưỡng, dạy nghề trồng dâu, nuôi tằm, truyền lòng yêu nước, rèn luyện sức khỏe… Trưng Trắc kết hôn với Thi Sách, con trai Lạc tướng huyện Chu Diên (Hà Nội ngày nay).

Với chính sách cai trị hà khắc, nhà Đông Hán, đại diện là Thái thú Tô Định bạo ngược, tham lam, giết người và cướp của cải. Chứng kiến sự tàn bạo ấy, Thi Sách cùng Trưng Trắc chiêu mộ quân sĩ. Nhưng chưa kịp hành động, thì Thi Sách bị Tô Định giết hại. Nợ nước, thù nhà, bà Trưng Trắc và Trưng Nhị phát động cuộc nổi dậy ở cửa Sông Hát (thuộc địa phận huyện Phúc Thọ, Hà Nội ngày nay).

Lời thề xuất binh ấy nhận được sự hưởng ứng của các Lạc hầu, Lạc tướng. Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà Trưng được nhân dân khắp nơi ủng hộ, tạo nên sức mạnh to lớn, buộc quan quân nhà Đông Hán trong đó có Tô Định phải trốn chạy về nước. Chỉ trong một thời gian ngắn, quân của Hai Bà Trưng đánh chiếm được 65 huyện, thành, thu toàn bộ lãnh thổ nước Việt. Cuộc khởi nghĩa thành công, đất nước độc lập. Trưng Trắc lên làm vua, được suy tôn là Trưng Vương, đóng đô ở Mê Linh.

Trên thế giới, cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng chống lại quân Đông Hán xâm lược được xem là cuộc khởi nghĩa của bậc nữ anh hùng đầu tiên trong lịch sử Việt Nam đứng lên tranh đấu giành độc lập cho đất nước, trước cả nữ anh hùng Jeanne d'Arc (1412-1413) của Pháp gần 14 thế kỷ. Hai Bà Trưng được vinh danh là những người phụ nữ mở nước đầu tiên của Việt Nam, dựng kinh đô tại Mê Linh, cùng nhân dân giữ vững nền độc lập, quyền tự chủ dân tộc trong gần 3 năm. Vì vậy, dân gian thường truyền tụng:

Về sự kiện này, nhà sử học Lê Văn Hưu chép trong Đại Việt sử ký toàn thư: “Trưng Trắc và Trưng Nhị là đàn bà, vậy mà hô một tiếng, các quận Cửu Chân, Nhật Nam và Hợp Phố cùng 65 thành ở Lĩnh Ngoại đều nhất tề hưởng ứng, việc dựng nước xưng vương dễ như trở bàn tay, xem thế cũng đủ biết hình thế nước Việt ta có thể dựng nghiệp bá vương được…”.

Tức tối thấy Bà Trưng xưng vương, nhà Hán sai Mã Viện kéo quân sang. Tháng 1-42, quân Mã Viện tràn vào kinh đô nước Việt. Hai Bà Trưng cùng nhân dân đánh trả ác liệt tại vùng Lãng Bạc (Tiên Sơn - Bắc Ninh), Cẩm Khê (Ba Vì - Hà Nội). Trước thế hung hãn của giặc, Hai Bà đã gieo mình xuống sông Hát Giang tuẫn tiết ngày 6-2-43.

Bộ Lịch sử Việt Nam của Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam (1971), viết: “Cuộc khởi nghĩa của Hai Bà là kết tinh của quá trình đấu tranh, khi âm thầm, khi công khai của nhân dân Việt Nam. Đấy là một phong trào nổi dậy của toàn dân vừa quy tụ vào cuộc khởi nghĩa ở Hát Môn do Hai Bà Trưng đề xướng, vừa tỏa rộng trên toàn miền Âu Lạc cũ. Khởi nghĩa đã thắng lợi vì đó là một phong trào có tính chất quần chúng rộng rãi chứ không phải là một hành động tự phát của một tù trưởng, một bộ lạc riêng lẻ”.

Để tưởng nhớ công ơn của các liệt nữ anh hùng đầu tiên của dân tộc, nhân dân nhiều địa phương đã lập đền, miếu thờ phụng Hai Bà Trưng và các tướng lĩnh…

Ngày nay, ở Mê Linh, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân luôn quan tâm việc giữ gìn, bảo tồn đền thờ Hai Bà Trưng. Lễ hội dâng hương tưởng nhớ công đức Hai Bà đối với dân tộc được tổ chức hằng năm. Năm 1980, Đền thờ Hai Bà Trưng được xếp hạng di tích lịch sử quốc gia đặc biệt, được mở rộng, tu tạo bề thế; nhằm giáo dục lòng yêu nước, tự hào, tự tôn dân tộc cho hôm nay và các thế hệ thế hệ mai sau; thể hiện sự tri ân đối với các bậc tiên hiền có công với nước.

Tiếp nối chiến công hiển hách của Hai Bà Trưng, phụ nữ Việt Nam đóng góp sức lực và trí tuệ, cùng toàn dân và toàn quân ta kháng chiến thắng lợi, đánh thắng thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc, đưa cả nước đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Phụ nữ Việt Nam xứng đáng với 8 chữ vàng: “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”.

Cuộc khởi nghĩa Hai Bà Trưng kết tinh lòng yêu nước, sức mạnh và trí tuệ của phụ nữ Việt Nam; mãi mãi là tài sản vô giá về tinh thần yêu nước, ý chí bất khuất của dân tộc. Trong kỷ nguyên mới, mỗi một phụ nữ Việt Nam, nhất là Phụ nữ Quân đội cần tiếp tục nỗ lực phấn đấu, chủ động, sáng tạo; chuẩn bị hành trang, kế tục truyền thống tốt đẹp của Hai Bà Trưng, đóng góp xứng đáng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xây dựng Quân đội trong thời kỳ mới.