QUYỀN LỢI MỚI CHO LAO ĐỘNG NỮ TRONG LUẬT BẢO HIỂM XÃ HỘI (SỬA ĐỔI)

Quyền lợi mới cho lao động nữ trong Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi)

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025 đã kế thừa những quy định của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và bổ sung nhiều điểm mới để đảm bảo quyền lợi cho người lao động nữ.

Ngày 29-6-2024, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024, thay thế Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014. Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2025 đã kế thừa những quy định của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2014 và bổ sung nhiều điểm mới để đảm bảo quyền lợi cho người lao động nữ.

Thứ nhất, bổ sung điều kiện hưởng chế độ thai sản khi sinh con đối với trường hợp phải nghỉ việc để điều trị vô sinh. Khoản 5 Điều 50 Luật BHXH 2024 quy định, lao động nữ sinh con đã đóng BHXH bắt buộc từ đủ 06 tháng trở lên trong thời gian 24 tháng liền kề trước khi sinh con đối với trường hợp phải nghỉ việc để điều trị vô sinh là điều kiện để hưởng chế độ thai sản khi sinh con. Đây là quy định mới so với Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, góp phần bảo đảm quyền lợi của lao động nữ.

Thứ hai, tăng thêm 01 ngày hưởng chế độ thai sản khi khám thai; đồng thời quy định số lần nghỉ tối đa là 05 lần (thay vì quy định cứng là 05 lần). Điều 51 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 quy định về thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi khám thai như sau: Lao động nữ mang thai được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản để đi khám thai tối đa 05 lần, mỗi lần không quá 02 ngày; Thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản khi khám thai được tính theo ngày làm việc không kể ngày nghỉ lễ, Tết, ngày nghỉ hằng tuần.

Thứ ba, quy định trường hợp lao động nữ mang thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên đủ điều kiện quy định mà bị sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ thì lao động nữ và người chồng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp lao động nữ sinh con. Để bảo vệ sức khỏe của lao động nữ trong trường hợp sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ, thai ngoài tử cung do người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh thuộc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh chỉ định, Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 đã sửa đổi giới hạn của tuần tuổi thai được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản tối đa 40 ngày và 50 ngày. Theo đó, lao động nữ được nghỉ tối đa 40 ngày nếu thai từ đủ 13 tuần tuổi đến dưới 22 tuần tuổi; tối đa 50 ngày nếu thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên. Bên cạnh đó, Luật BHXH năm 2024 đã bổ sung quy định trường hợp lao động nữ mang thai từ đủ 22 tuần tuổi trở lên đủ điều kiện hưởng chế độ thai sản theo Luật BHXH năm 2024 mà bị sảy thai, phá thai, thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ thì lao động nữ và người chồng được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản như trường hợp lao động nữ sinh con.

Thứ tư, sửa đổi quy định thời gian hưởng chế độ thai sản đối với trường hợp sau khi sinh con chết. Để bảo đảm phù hợp, khả thi, Luật BHXH năm 2024 đã bỏ quy định: “Trường hợp sau khi sinh con, nếu con dưới 02 tháng tuổi bị chết thì mẹ được nghỉ việc 04 tháng tính từ ngày sinh con; nếu con từ 02 tháng tuổi trở lên bị chết thì mẹ được nghỉ việc 02 tháng tính từ ngày con chết, nhưng thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản không vượt quá thời gian quy định tại khoản 1 Điều này; thời gian này không tính vào thời gian nghỉ việc riêng theo quy định của pháp luật về lao động”. Đồng thời, để bảo vệ quyền lợi của lao động nữ khi sinh con mà con chết, khoản 4 Điều 53 Luật BHXH năm 2024 quy định trường hợp lao động nữ mang thai đôi trở lên mà khi sinh nếu có thai chết trong tử cung, thai chết trong khi chuyển dạ thì thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản và trợ cấp một lần khi sinh con được tính theo số thai bao gồm cả con sống, con chết và thai chết.

Thứ năm, bổ sung một số quy định về thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản của người chồng khi vợ sinh con. Khoản 2 Điều 53 Luật BHXH năm 2024 quy định, lao động nam đang tham gia BHXH bắt buộc khi vợ sinh con được nghỉ việc hưởng chế độ thai sản với thời gian như sau: 05 ngày làm việc; 07 ngày làm việc khi vợ sinh con phải phẫu thuật hoặc sinh con dưới 32 tuần tuổi. Trường hợp vợ sinh đôi thì được nghỉ 10 ngày làm việc. Trường hợp sinh ba trở lên thì được nghỉ thêm 03 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ ba trở đi. Trường hợp vợ sinh đôi phải phẫu thuật thì được nghỉ 14 ngày làm việc. Trường hợp sinh ba trở lên phải phẫu thuật thì được nghỉ thêm 03 ngày làm việc cho mỗi con tính từ con thứ ba trở đi. Đồng thời, khoản 3 Điều 53 Luật BHXH năm 2024 quy định, ngày bắt đầu nghỉ việc hưởng chế độ thai sản theo quy định nêu trên phải trong khoảng thời gian 60 ngày kể từ ngày vợ sinh con, trường hợp người lao động nghỉ nhiều lần thì ngày bắt đầu nghỉ việc của lần cuối cùng phải trong khoảng thời gian 60 ngày đầu kể từ ngày vợ sinh con và tổng thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản không quá thời gian quy định nêu trên.

Ngoài ra, Luật BHXH năm 2024 bổ sung quy định người lao động được quỹ BHXH đóng bảo hiểm y tế trong thời gian nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng. Khoản 2 Điều 84 Luật BHXH năm 2014 quy định sử dụng quỹ BHXH để đóng bảo hiểm y tế cho người đang hưởng lương hưu hoặc nghỉ việc hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hằng tháng hoặc nghỉ việc hưởng trợ cấp thai sản khi sinh con hoặc nhận nuôi con nuôi hoặc nghỉ việc hưởng trợ cấp ốm đau đối với người lao động bị mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh cần chữa trị dài ngày do Bộ Y tế ban hành. Để quy định rõ ràng, cụ thể hơn về vấn đề này, điểm c khoản 2 Điều 119 Luật BHXH năm 2024 quy định sử dụng quỹ BHXH để chi đóng bảo hiểm y tế cho người nghỉ việc hưởng chế độ thai sản từ 14 ngày làm việc trở lên trong tháng.

Đinh Thu Hiền