HOA CỦA TRƯỜNG SƠN

HOA CỦA TRƯỜNG SƠN

NGUYỄN THỊ MAI

Tên chị, Dương Thị Nấp nghe chân chất dân dã, người cũ kỹ, đã thế chị còn làm công việc bếp núc nên thầm lặng. Được cái chị hiền lành, nhân hậu, tận tụy với công việc và sống xởi lởi nên mọi người rất quý mến.

Vì nấu bếp, hít phải bụi than nhiều, chị bị ho nặng nên được chuyển ra làm ở tổ bảo vệ Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) Việt Nam. Chúng tôi đến cơ quan Hội, qua cổng mỉm cười gật đầu và nhận từ chị lời chào thân tình mở đầu một ngày bình an, rồi lao vào công việc. Chẳng mấy ai để ý đến chị Nấp cả…

Rồi một ngày, xem chương trình ti vi về ngày đất nước thống nhất (30-4)... tôi không dám tin vào mắt mình nữa. Ôi, chị Nấp, người bảo vệ cơ quan chúng tôi từng là nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn. Chị vui cười với đồng đội ở đơn vị lái xe Trường Sơn năm xưa. Rõ ràng nom chị ấy trong bộ quân phục, hồ hởi, khỏe khoắn bên “tổ lái” toàn nữ của mình.

Quê ở thôn Động Xá, xã Lương Bằng, huyện Kim Động, tỉnh Hưng Yên, năm 1965, chị Nấp tình nguyện đi Thanh niên xung phong (TNXP). Sau 3 năm ở Công trường 130 tham gia xây dựng sân bay Yên Bái, chị được chuyển sang Quân đội, biên chế vào Đại đội 4, Binh trạm 12 (Bộ Tư lệnh 559) và được chọn đi đào tạo lái xe cấp tốc tại Thọ Xuân, Thanh Hóa. Khóa huấn luyện vỏn vẹn 45 ngày, không thi cử, không làm lễ tốt nghiệp, học viên lên đường nhận nhiệm vụ ngay.

Tháng 12-1968, Trung đội nữ lái xe Trường Sơn ra đời (sau phát triển thành đại đội), gồm những cô gái trẻ, chưa chồng. Được giao xe ngay khi về đơn vị, chị Nấp vừa hồi hộp, thắc thỏm lo âu, vừa mừng... là tâm trạng chung của các chị lúc ấy. Hầu hết đều xuất thân từ những làng quê nghèo, nhà nghèo, chưa bao giờ được ngồi ô tô chứ nói gì đến cầm vô-lăng, vậy mà giờ đây các chị lại điều khiển hẳn chiếc xe tải, vượt qua mưa bom bão đạn hằng ngày. Bỗng thấy tự hào và e ngại làm sao!

Người con gái nhỏ nhắn có phần yếu đuối, Dương Thị Nấp lái chiếc xe GAZ-63, số hiệu 6153, chở gạo vào chiến trường. Lần đầu cầm lái trên thực địa, chạy đêm bằng đèn gầm, đường núi ngoằn ngoèo, trèo đèo vượt dốc; vừa lo bảo đảm an toàn, vừa tránh máy bay địch oanh tạc, chị vô cùng căng thẳng. Nhưng rồi chuyến ấy đã đi đến nơi về đến chốn, an lành.

“Đầu xuôi đuôi lọt”. Từ đấy, chị Nấp đủ tự tin, vững vàng cầm lái với hàng chục chuyến xe tiếp theo chở lương thực, thực phẩm và vũ khí, đạn dược vào chiến trường cho các đơn vị. Mỗi chuyến xe an toàn trở về là mỗi lần chị vui như vừa lập chiến công. Bài thơ tôi viết về chiến sĩ lái xe Trường Sơn, có câu: “Tuổi xuân đương sức đương thì/ Nghe tiền tuyến gọi là đi chiến trường/ Chưa người yêu để yêu thương/ Đã thành lính xế mở đường Trường Sơn/ Bom rơi, pháo dập ngàn cơn/ Người - xe nguyên vẹn là ơn số trời”...

Có lần chị Nấp lên cơn sốt nặng, đắp hai chăn bông mà vẫn rét run cầm cập. Cứ nghĩ mình sẽ chết là nước mắt chị lại ứa ra tức tưởi. Sực nhớ lời bố dặn, thế là nghiến răng vượt lên. Hết sốt, hai tai chị lại bị điếc đặc do uống nhiều thuốc ký ninh. Chị kể, một lần cuối năm, chị lái xe ra Nghệ An để nhận thực phẩm đưa vào chiến trường cho bộ đội ăn Tết. Đường hẹp, chạy đêm nên xe đi rất chậm. Bỗng lệnh báo động, máy bay địch xuất hiện. Xe của đơn vị khác bấm còi inh ỏi xin đường để vượt nhanh mà chị không nghe thấy. Một “xế” nam nhảy khỏi ca bin, vừa quát tháo, vừa cầm cái tay quay xộc đến buồng lái của chị định “hỏi tội”. Nhưng vừa nhìn thấy “xế nữ”, chàng ta khựng lại và cười xòa: “Tưởng thằng nào, hóa ra là thím. Thôi cho qua”.

Lần khác, chị Nấp đi chở hàng một mình. Xe vừa tới phà Bến Thủy, lẽ ra phải cài số 2, chị lại vào số 3, thế là xe bị mất lực tải, sặc xăng, chết máy giữa đường. May sao, các đồng nghiệp nam đã xúm vào giúp chị khắc phục xong và tiếp tục hành trình.

Vóc nhỏ, gầy yếu, nhiều lần ấn nút đề nổ mà xe chỉ xoẹt xoẹt rồi ì ra, khiến chị Nấp rất sợ. Bởi liền đó phải gồng hết lực để quay ma-ni-ven. Quay đến đứt hơi, quặn ruột mà máy vẫn không chịu nổ. Mỗi lần xe trục trặc, chị phải dùng miệng hút xăng. Chị cũng biết nhảy “phốc” một bước là lên ca bin, “choách” một cái là chân đã chạm đất, cũng chui gầm sửa máy, tháo lốp vá săm... hệt cánh mày râu. Lái xe ở chiến trường đối với nam giới đã vất vả, nhưng với nữ giới thì sự cực nhọc dường như tăng lên bội phần. Thế nhưng các chị đã làm và đã vượt qua...

Ở chiến trường và tuyến đường Trường Sơn, không có thứ gì riêng cho nữ giới. Kể cả những câu mắng, chị em cũng “được hưởng” như đàn ông. Ấy là những lần chở thương binh trên xe. Chị cố gắng lái thật êm, thật nhẹ nhàng nhưng vì đường rừng gập ghềnh, lại nhiều hố bom nên xe bị xóc nẩy, khiến thương binh nằm trên xe đau đớn không chịu nổi, mắng tài xế. Tất nhiên chị Nấp và các nữ tài xế khác thương anh em nên nín nhịn mà đi…

Ngoài những nỗi khổ trên đường lái xe như nam giới, chị em còn có nỗi khổ riêng. Nhiều lần bị chết hụt... Có lần bom rơi chẹn ngay cửa hang mà chị Nấp và đồng đội đang trú ẩn. Nhờ có lính công binh kịp thời giải cứu. Rồi có những lần xe vừa qua thì bom giội xuống, chậm vài tích tắc là đã bay cả người lẫn xe.

Thật kỳ diệu là cả trung đội nữ lái xe vẫn trở về nguyên vẹn sau ngày non sông liền một dải. Phần lớn các chị đều quá lứa nhỡ thì, thường lấy làm lẽ, hoặc làm mẹ đơn thân. Chị Nấp xin anh trai mình một đứa cháu về làm con nuôi mong nhờ cậy tuổi già.

Về cơ quan Hội LHPN Việt Nam, chị làm lao công, cấp dưỡng rồi bảo vệ. Lương chị ngày ấy chỉ 32 đồng, cuộc sống đơn thân và sức khỏe yếu, lại thêm đứa con nuôi nên chị phải rất cố gắng để vượt qua chật vật. May sao chị cũng được cơ quan Hội phân cho căn phòng 15m² để hai mẹ con tá túc. Rồi khi đã 45 tuổi, chị được giới thiệu làm bạn với anh Lê Văn Tiết. Vợ anh mất, để lại 5 đứa con và một người mẹ già. Nhưng chỉ có người con út và bà mẹ ở với anh. Về với anh Tiết, chị thêm vai trò làm vợ và làm mẹ, chung vai cùng chồng gánh vác nuôi hai đứa con và mẹ già yếu. Thế nhưng những năm ấy, chị vẫn luôn đạt danh hiệu “phụ nữ giỏi việc nước, đảm việc nhà”...

Bây giờ con chị cũng đã trưởng thành. Chị không còn phải bươn chải. Mà muốn bươn chải cũng không được, vì tuổi cao, sức khỏe giảm sút nhiều. Thời trẻ gian nan quá sức, do hút xăng bằng miệng, khói bom đạn... đã ngấm vào cơ thể, khiến chị bị huyết áp cao, bệnh về tim mạch, phải đặt máy trợ tim, từng bị thủng dạ dày phải đi cấp cứu. Và đôi chân của một thời nhảy thoăn thoắt lên những chiếc xe tải vượt Trường Sơn... giờ không còn vững nữa. Chị bị ngã và phải chống gậy dò dẫm đi.

Chị vẫn ở trong ngõ 30, phố Hàn Thuyên (Hà Nội). Trên tường nhà treo đầy những bức ảnh đội nữ lái xe và tấm Huân chương Kháng chiến hạng Ba lấp lánh. Căn phòng nhỏ giờ có 6 người sinh sống nên khá chật chội. Nhưng chị Nấp vẫn vui lắm mỗi khi gặp lại đồng đội hoặc có ai nhắc đến những năm tháng chống Mỹ… Ôi những chiến sĩ lái xe năm xưa, các chị là hoa của Trường Sơn một thời, để các thế hệ đi sau tự hào cảm phục.

Ảnh: NVCC