CHỦ NHÂN GIẢI NOBEL VĂN HỌC 2022

CHỦ NHÂN GIẢI NOBEL VĂN HỌC 2022

HÀ VÕ - THU ANH

“Annie Ernaux đã viết tiểu thuyết về những ký ức cộng đồng và thân thương của đất nước chúng ta trong 50 năm. Tiếng nói của bà ấy là quyền tự do của phụ nữ và là tiếng nói của thế kỷ bị lãng quên” - Tổng thống Pháp Emmanuel Macron phát biểu khi Annie Ernaux trở thành người phụ nữ đầu tiên của nước Pháp được trao giải Nobel Văn học.

Tác phẩm tự truyện đầu tay “Les Armoires Vides” (tạm dịch: Thanh tẩy) của Annie Ernaux xuất bản năm 1974, khi tác giả 34 tuổi. Cuốn sách là trải nghiệm đau buồn của người trẻ tuổi với cú sốc phá thai và giữ bí mật với gia đình - ngày ấy, phá thai bị coi là bất hợp pháp ở nước Pháp. Từ nỗi đau ấy, tác giả đề cập đến việc phá thai của nhiều phụ nữ nghèo, nhiều người phải dùng cách nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng.

Năm 2000, bà có cuốn “L'événement” (tạm dịch: Một sự kiện), lên án mạnh mẽ luật lệ cấm phá thai, khiến nhiều phụ nữ lao đao, rơi vào bế tắc. Sách kể biến cố của Annie Ernaux vào năm 1963, khi đang là sinh viên ở Rouen và nước Pháp vẫn áp dụng đạo luật hà khắc. Là người đầu tiên trong một gia đình lao động được vào đại học, Annie mang theo niềm hy vọng về tương lai. Thế nhưng cuộc sống của bà đổ vỡ khi lỡ mang bầu ngoài ý muốn. Tác phẩm miêu tả nỗ lực trong lo sợ và tuyệt vọng của Annie khi bạn trai, những người bạn thân lần lượt bỏ rơi bà vì sợ liên lụy.

- Có hàng nghìn người từng phá thai bí mật, tôi muốn tái hiện lại sự thật đó chính xác, dùng bản thân mình để thúc đẩy cuộc đấu tranh cho nữ quyền. Bởi vào năm 1963, khi nó xảy ra với tôi, tôi không thể tưởng tượng nổi một ngày nào đó phá thai sẽ được cho phép - Annie chia sẻ năm 2019.

Bộ phim cùng tên phóng tác từ “Một sự kiện” giành giải Sư tử Vàng tại Liên hoan phim Venice 2021. Tuy nhiên, sách của Annie chưa được nhiều người biết đến. Dù vậy, bà vẫn kiên trì với con đường văn chương. Tận 34 năm sau, vào năm 2008, cái tên Annie Ernaux mới được công chúng, độc giả quốc tế công nhận sau thành công của hồi ký “Les Années” (tạm dịch: Năm ấy) - tác phẩm được coi là kiệt tác trong 6 thập kỷ sáng tác của bà. Nó được ghi nhận bằng giải thưởng Marguerite Duras và giải Franҫois Mauriac; bản dịch tiếng Anh của tác phẩm lọt vào danh sách rút gọn cho giải Man Booker Quốc tế.

Annie Ernaux, tên khai sinh là Duchesne, chào đời ngày 01-9-1940 tại Lillebonne Normandy. Người chị gái mất sớm, Annie trở thành con gái duy nhất trong gia đình. Được vài tuổi, cô theo cha mẹ chuyển đến Yvetot. Tại đây, họ mở một quán cà phê và cửa hàng tạp hóa trong khu lao động của thị trấn. Theo học tại trường trung học Công giáo tư thục ở Yvetot, Annie tiếp xúc với bè bạn là con cái của những người lao động thuần túy và thừa hưởng thói quen thích đọc sách cũng như cá tính mạnh mẽ của người mẹ.

Tròn 18 tuổi, Annie làm công việc chăm sóc trẻ em trong trại hè. Nó để lại dấu ấn trong tâm hồn và là chất liệu để sau này bà viết trong cuốn tiểu thuyết có tựa “Mesmoire de fille” (tạm dịch: Câu chuyện của một cô gái). Bà theo học khóa đào tạo giáo viên tiểu học ở Rouen nhưng rồi bỏ ngang. Sau đó, kết hôn và lần lượt sinh 2 con trai, rồi làm giáo viên tiếng Anh trung học ở Annecy, Haute Savoie.

Người chồng không ủng hộ công việc viết lách của Annie. Tới năm 1977, gia đình Annie chuyển đến Cergy - Pontoise, một thị trấn mới ở vùng Paris. Bà làm việc cho một trung tâm giáo dục từ xa. Một thời gian sau đó, kể từ sau khi xuất bản cuốn sách về cuộc đời của người cha mang tên “A Man's Place” (tạm dịch: Một chỗ trong đời) năm 1983, tên tuổi Annie Ernaux dần được độc giả Pháp biết đến. Đó cũng là thời điểm hôn nhân đổ vỡ, bà một mình nuôi dạy các con. Annie tự nhận giai đoạn rực rỡ nhất trong cuộc đời là từ 45 đến 60 tuổi. Tới năm 2000, bà ngừng dạy học và dành toàn thời gian cho công việc sáng tác. Năm 2014, nữ văn sĩ được Đại học Cergy-Pontoise trao bằng tiến sĩ danh dự.

Xuất bản hơn 20 cuốn sách, nhưng Annie Ernaux lại rất khiêm nhường. Bà tự nhận, tôi chỉ là một người phụ nữ biết viết lách, vậy thôi! Văn phong của bà giản dị, ngắn gọn, nội dung các tác phẩm kể về bản thân và những người quen. Một số tác phẩm của Annie Ernaux đã được chuyển thể thành phim truyền hình, phim tài liệu. Được trao giải Nobel Văn học 2022 cho những tác phẩm đầy tính chân thực của mình, nữ văn sĩ coi đó là “một vinh dự rất lớn” đồng thời là “trách nhiệm lớn lao”.

(Theo Báo PNVN)
Ảnh: Internet