LAI LỊCH MỘT BỨC ẢNH

LAI LỊCH MỘT BỨC ẢNH

ĐỖ THỊ NGỌC DIỆP

Trong cuộc gặp mặt truyền thống nhân kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975 – 30-4-2025), những cựu chiến binh thành phố Đà Nẵng hào hứng nghe giới thiệu về lai lịch các kỷ vật của một thời “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”. Trong đó có bức ảnh: “Chiến sĩ gái đơn vị xăng dầu Trường Sơn”.

Trong ảnh, nữ chiến sĩ Trần Thị Thanh Kiêm (quê Thái Bình) bên trái, trên vai là chiếc đòn gánh với những cổ cút, vòng ngoàm; đi bên cạnh là Nguyễn Thị Lan (quê Hải Dương) dáng cao, vác một đoạn đường ống “chọc trời”. Cả hai cùng tiến về phía trước dưới làn mây trắng. Người chụp chọn góc máy hất lên, khiến hình ảnh 2 cô gái nổi bật trên nền trời. Tiền cảnh là một thân cây mất ngọn, chết khô, thể hiện sự khốc liệt của chiến trường.

Những người lính vận tải năm xưa kể, bức ảnh được chụp cuối năm 1973, tác giả là Vương Khánh Hồng, nhiếp ảnh viên của Cục Chính trị Bộ Tư lệnh 559 (tác phẩm được Tạp chí Văn nghệ Quân đội tặng giải Nhất, 1974). Và năm 2012, ông Vương Khánh Hồng cũng được nhận Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật với bộ ảnh “Đường Hồ Chí Minh những năm chiến tranh”.

Ngày ấy, hai nữ chiến sĩ thuộc Trung đoàn đường ống xăng dầu 592, Bộ đội Trường Sơn, bên dòng sông Sê Pôn. Đơn vị có khoảng 300 cô gái làm nhiệm vụ bảo đảm thông suốt, an toàn tuyến vận chuyển xăng dầu vào Nam. Họ đối mặt với gian khổ, với bom B-52 của giặc Mỹ. Khi đang vận chuyển ống dẫn xăng dầu về vị trí tập kết, hai nữ chiến sĩ từ bờ sông đi lên. Một anh bộ đội đeo máy ảnh xuất hiện và nói to: “Này hai em gái, dừng lại cho anh chụp ảnh nhé”, các cô gái thích thú và nói: “Vâng. Anh nhớ gửi tặng chúng em mỗi đứa một tấm đấy”. Thế là bức ảnh “Chiến sĩ gái đơn vị xăng dầu Trường Sơn” ra đời. Đơn giản vậy, song đó là một bức ảnh có sức sống, bởi ghi lại được khoảnh khắc đẹp.

Chiến tranh đã lùi xa nhưng ngắm nhìn tấm ảnh, có thể thấy, tuổi trẻ tràn đầy nhiệt huyết. Những chiến sĩ gái Trường Sơn ngày ấy đảm nhận và hoàn thành mọi nhiệm vụ được giao: vận hành đường ống xăng dầu, trực tổng đài, thủ kho và mang lời ca tiếng hát giúp đồng đội thêm lạc quan, yêu đời... Đúng như câu ca: “Ống dài nối nhịp xăng reo/ Vai em gánh cả núi đèo Trường Sơn”. Hai nữ chiến sĩ Kiêm và Lan là những “cánh hoa rừng Trường Sơn”.

Năm 2019, Hội truyền thống Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh Việt Nam kỷ niệm 60 năm mở đường Hồ Chí Minh, ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn (19-5-1959 – 19-5-2019). Rồi đến Hội nữ Trường Sơn tổ chức kỷ niệm tại Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, chị Kiêm và chị Lan đều được mời dự và kể về bức ảnh. Sau đó, những dịp kỷ niệm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam 22-12, ngày toàn thắng 30-4, chuyện Trường Sơn, câu chuyện bức ảnh lại tiếp tục được lan tỏa…

Ảnh: TL