1Q84 (HARUKI MURAKAMI)

1Q84 (Haruki Murakami)

Bạo hành gia đình vốn là thứ dòng chảy ngầm trong đời sống xã hội. Nhưng nếu tình yêu luôn được phô trương thì bạo hành gia đình thường bị che giấu. Có thời còn có một bộ phận không nhỏ trong xã hội không ủng hộ sự giãi bày nạn bạo hành gia đình vì lý do sĩ diện…

Một số nhà phê bình, nghiên cứu văn học, khi giới thiệu cuốn sách dưới đây cũng bị thói quen (chỉ) tình yêu long lanh chi phối. Tìm kiếm một tiếng đồng vọng (đã công bố ở đâu đó) cũng không thấy, nên tôi quyết định đưa nó lên bằng cách đọc riêng của mình.

Có thể nói, ở đâu còn lối nghĩ “tiền là Tiên là Phật”, “dĩ thực vi tiên”... thì ở đó đời sống tinh thần con người sẽ bị coi nhẹ. Tinh tế, cẩn trọng, trở nên phù phiếm hão huyền, dễ dãi bỗ bã được tung hô là “giản dị gần gũi”. Các chân giá trị bị thiên lệch. Lý thuyết đa số biến số đông trở thành chân lý. Trong khi ngoài đường biên kia, rất nhiều nơi đã khác xa rồi.

Cuốn sách này hơi đặc biệt. Vì nó được đưa lên không phổ biến nhưng không khó đọc nhưng không dễ cảm nhận, không ngọt ngào nhưng lại khiến người ta khao khát chiếm hữu. Đó là “1Q84” của Haruki Murakami.

Trong các nhà văn được trao những giải thưởng lớn, Haruki Murakami là tác giả được nhiều người tìm đọc nhất. Lời văn chậm. Giọng văn trầm. Tình huống truyện thong thả ngay cả trong một xen sát thương, cảnh ân ái hay cách gọt một củ cải cho bữa tối một mình của một cô gái trẻ. Âm thầm nhặt nhạnh những cuốn sách của ông có ở Việt Nam, tôi bằng lòng với dịch giả do Nhã Nam tuyển chọn và in ấn những tác phẩm của Haruki M.

Tác giả tạo nên một phong cách đặc biệt Nhật Bản, dù không trà đạo, không geisha, không hoa anh đào, cũng không thiền. Sự thong dong ngọt ngào vị đời, trong đó, tình yêu luôn là Thiện, bất kể nó ở dạng gì. Nhưng, 1Q84 khiến tôi quay cuồng hơn, bởi ý tưởng kép của nó: Người phụ nữ có thể yêu mong manh, run rẩy, trong suốt và đam mê; nhưng cực kỳ tỉnh táo, lạnh lùng và tinh tế khi chung tay loại trừ bạo hành gia đình khỏi cuộc sống.

1Q84 là một bộ tiểu thuyết gồm 3 tập, khổ lớn, in trên giấy mỏng và nhẹ. Mỗi tập chừng ngót nghét 500 trang. Nhân vật chính là Aomame và Tengo. Tình yêu nội tâm của Aomame hướng đến hình bóng Tengo là trục chính, hai người ở hai phía không gian và quay quanh nhau trong một trục thời gian của năm 1Q84. Aomame là một nữ nhân đặc biệt.

Tengo dịu dàng và cô độc trong cuộc sống của một nhà văn: “sáng sáng, anh tản bộ, viết tiểu thuyết, sau đó đến viện điều dưỡng đọc to một quyển sách... cho người cha say ngủ nghe”.

Aomame trầm lặng mà quyết liệt trong cuộc sống một huấn luyện viên cơ bắp và võ thuật chuyên làm việc tại gia theo chế độ thù lao đặc biệt với các nhân sĩ nổi tiếng trong giới giải trí và chính trị gia. Khi đặc biệt cần, cô sẽ hạ sát vài người đàn ông bằng cây kim châm huyệt trong bộ đồ nghề của mình, các nạn nhân đều là kẻ gieo rắc bạo hành gia đình.

Cả hai người không bên nhau, không gặp, đứt liên lạc, nhưng luôn cùng một cảm nhận sống. Mùa thu với Tengo là “tiến một bước rồi lùi, nhưng mỗi lúc một dấn sâu”, còn với Aomame, thì “mùa thu ngày một đằm hơn trong lặng lẽ” và cô cũng có cảm giác thân thể mình “từng chút trở nên trong suốt” giữa mùa thu, y như Tengo vậy (tập 3, tr.73, 83).

Trong số những nhân vật không phải chính, phải kể đến bà chủ biệt thự Cây Liễu, người phụ nữ ngoài 70 tuổi, quý phái, Otaga Shizue. (Những đoạn viết về nếp sống thường ngày của Otaga, các “quý bà FB” đang miệt mài tự PR bằng cách khoe xống áo hoặc đang dự định viết tiểu thuyết theo phong cách bôi nhọ sẽ có nhiều thứ đáng để học).

Tôi đọc 1Q84 trong hai đêm và thiếp ngủ ngon lành trong ba giờ đồng hồ để đủ sức đi làm sáng hôm sau, và sẽ tiếp tục nghiền nốt chỗ còn lại sau bữa tối ngày tiếp theo. Nếu không như thế, tôi sợ mình sẽ không còn cơ hội hoặc, lửa đọc bị quá giờ sẽ nguội.

Khi đọc 1Q84, ngoài lớp vỏ tình yêu, tôi thấy rõ “một mặc khải đặc biệt” trong mình: Dường như, Haruki M. căm ghét kín đáo và quyết liệt đối với những kẻ bạo hành gia đình. Với ông, xã hội cần loại trừ bạo hành gia đình đi, công khai đi, để những người sống vì lẽ nhân văn đó không phải chui lủi đơn độc trên hành trình tìm lại lẽ công bằng cho đồng loại họ.

Đó chính là giá trị hiện sinh tự tôi cảm nhận, và cá nhân tôi thấy “1Q84” xứng đáng ngự trên giá sách của mọi gia đình.

Thanh Hồng