LẠC TRONG ĐÊM LIÊU TRAI

LẠC TRONG ĐÊM LIÊU TRAI

Đã ai sống chết bên hoa mới biết nỗi nhọc nhằn khi chăm nó, cũng mặn mòi chẳng khác gì trồng lúa trồng màu, cũng bán mặt cho đất bán lưng cho trời. Thế mà hoa lại còn “đỏng đảnh” nữa chứ. Nhiều mưa một chút đã cánh dập nhụy tàn, dư nắng thì héo úa, nhiều sương lại đã chột thui.

Nắng, mưa, sương gió là “việc của trời.” Chỉ loanh quanh như thế suốt bốn mùa cũng đủ cơ cực cho người trồng hoa lắm. Mỗi loại hoa lại cần sự chăm sóc riêng. Để thu hái được hoa đậm sắc đượm hương thật khó. Người trồng không chỉ biết nghề là đủ mà còn thật nặng lòng với nó nữa. Có thời điểm bà nội và mẹ tôi ăn bên hoa, ngủ bên hoa; chong đèn để bắt sâu ngọn, sâu gốc thâu đêm. Khó nhọc đến thế mà cả làng chẳng ai bỏ nghề.

Mùa nào hoa ấy. Mọi nhà gồng gánh thành quả thu được đến chợ hoa đầu làng. Chợ họp từ non đêm hôm trước đến tận sớm hôm sau, giữa một bên bờ sông Hồng, một bên bờ Hồ Tây. Những người lam lũ trên từng luống hoa đi về chợ cứ như trẩy hội. Những cô gái làng Nghi Tàm, làng Tây Hồ, làng Quảng Bá như có phép màu. Thoắt thôi, họ đã rũ sạch bùn đất và duyên dáng trong những tà áo dài nâu non nối vạt, thắt lưng xanh vàng hồng tía. Họ gánh sắc hương tung tẩy từ chợ hoa đêm Quảng Bá đến các ngõ phố khắp kinh thành.

Sắc hương bồng bềnh đi trước, nỗi nhọc nhằn từng bước theo sau. Từ xửa xưa những gánh hàng hoa của quê tôi đã thành một nét kiêu sa, kiêu sa đến huyền bí của kinh thành Thăng Long mà không một nơi nào trên thế gian này có được. Nó đã thành nỗi nhớ trong tâm thức mọi người khi phải sống xa Hà Nội.

*

Mẹ tôi thay bà nội gánh mọi sự nặng nhọc từ đồng hoa đến bán hoa tại chợ. Nhưng, hình như khó có thể quên cái thú vui trong công việc đã theo mình trọn một đời nên bà tôi vẫn ra đồng bãi, vẫn đến chợ hoa thường xuyên. Tôi không quên cuối đông năm tôi mười một tuổi. Hình như năm ấy cái rét đổ dồn về Hà Nội thì phải? Giá buốt đến hóa đá cả những giọt sương trên mỗi cánh hoa. Nhiều gia đình trong làng đã thất thu vụ hoa năm ấy. Nhưng, rét với ai… ai, riêng tôi lại thấy người cứ nóng bừng khi được bà cho đi theo đến phiên chợ hoa đêm áp tết.

Sương giao mùa giăng mắc bốn bề. Sương dày đến độ người bên người mà không tường mặt nhau. Bước chân như thể lướt trong mây. Kẻ trước người sau chỉ cách nhau một tầm tay mà xa vời vợi. Chỉ thấy nhấp nhỉnh từng đốm đèn chai xanh mờ, trắng đục. Những đốm đèn hắt lên một màu huyền ảo quyến rũ. Cái ánh sáng kỳ ảo ấy cứ đung đưa lắc lư trong sương đêm, nó cứ lắc lư mãi trong tâm tưởng của tôi từ hồi trẻ dại cho đến bây giờ.

Chợ hoa tết khác hẳn những buổi chợ hoa thường nhật. Trên là trời cao thăm thẳm, dưới mặt đất là một vùng ngợp hoa muôn màu muôn sắc. Người mua người bán đi nhẹ, nói khẽ, cứ như sợ làm hoa giật mình. Chỉ nghe tiếng gió từ Hồ Tây len qua con đường rặng ổi vọng tới như tiếng thầm thĩ của trời đất. Bấy nhiêu thôi cũng đủ mê đắm hồn người. Có lãng khách ghé vào chợ hoa đêm quê tôi đã huyễn hoặc bên bà cháu tôi rằng: “…Tôi như đang lạc trong đêm Liêu Trai…”.

Người khách dừng chân trước mẹ tôi với những sảo hoa rực rỡ các màu. Tay mẹ nâng đèn chai cho khách xem hoa, khóe miệng tươi tắn mời chào. Màu hoa qua ánh đèn hắt lên làm khuôn mặt mẹ ửng hồng. Vài sợi tóc mai bên má bết mồ hôi lẫn sương, càng làm cho mẹ tôi đẹp đến lạ. Một vẻ đẹp mà sau này tôi không còn gặp lại ở bất cứ ai. Tôi níu tay bà nội xuýt xoa: “Bà ơi! Mẹ cháu đẹp chưa kìa”. Hóa ra bà nội cũng đang ngắm con dâu. Nụ cười meo méo. Sau này tôi mới hiểu ấy là nỗi xót xa của bà nội trước sự sớm góa bụa của con dâu, ẩn trong nụ cười ấy.

*

Từ nắng mưa ngoài đồng hoa, đến những phiên chợ hoa đêm, chị em tôi đã được nuôi dạy và ăn học nên người. Nhưng chẳng đứa nào theo nổi nghề trồng hoa của bà, của mẹ. Hạnh phúc hôm nay lại càng thương nỗi mẹ ở vậy nuôi con. Mỗi lần dâng những đóa hoa lên trước các đấng sinh thành, tôi lại cảm nhận được ánh mắt yêu thương từ những bức chân dung của bà nội, của cha mẹ đang chạm vào sâu thẳm tâm hồn mình. Nhất là đôi mắt đen tròn của mẹ. Tôi quay hướng nào đôi mắt ấy cũng nhìn theo. Hình như mẹ tôi vẫn chưa yên về con gái mình. Hình như, Người vẫn bảng lảng trong khói hương, vẫn thấp thoáng tà áo nâu non đang bước ra từ vô tận. Một nỗi cay xót trào lên trong tôi khó nén nổi. Nhìn những đóa hoa tươi cứ rưng rưng dưới bức chân dung của mẹ, tôi càng thấy Người chẳng khác gì những cánh hoa kia. Sắc hương thuần khiết đến nao lòng, thế mà sắc đẹp cũng chỉ thoảng qua rồi lặng lẽ tàn lụi một mình.

Phiên chợ hoa áp tết năm nay, các sạp hoa, các lều hoa điện sáng rờ rỡ đến từng kẽ lá. Tôi đến chợ không phải mua hoa mà để tìm lại hình bóng bà và mẹ của mình trong những phiên chợ hoa đêm như huyền thoại năm nào. Tâm hồn tôi đang lạc về một phương vô định. Thỉnh thoảng tôi lại thảng thốt nhìn xuống bước chân mình. Chỉ sợ quá vô tình chạm đau từng dấu chân của bà của mẹ còn vương vất đâu đó trong cõi nhân sinh này. Đêm cuối năm sương buông nặng hạt như mưa, khẽ rung lắc một nhánh đào phai, tôi hỏi. Mùa xuân ơi, những người trồng hoa từ muôn xưa ở quê tôi, giờ đây đã tận cõi nào?

NGUYỄN THỊ NGỌC HÀ