HOA TẾT HÀ THÀNH

Hoa Tết Hà thành

VY ANH

Cuối tháng Chạp, khi mưa phùn lất phất, gió hây hẩy, chồi non lộc biếc cựa mình thức giấc cùng nụ cùng hoa, ấy là khi người Hà thành bắt đầu vào mùa chơi hoa Tết. Thú chơi hoa thấm cốt cách thanh tao, thẩm mỹ tinh tế và được ấp ủ kết nối qua nhiều thế hệ.

Nói đến hoa Tết, phải nhắc đến hoa đào, món quà tuyệt vời mà thiên nhiên ban tặng cho mùa xuân xứ Bắc. Theo dân gian, hoa đào mang khí dương, có sức mạnh trừ tà, tượng trưng cho sự khởi đầu may mắn, ẩn chứa ước vọng tốt đẹp đầu xuân. Chọn và cắm một cành đào không phải là thú vui mà đã trở thành nghệ thuật “thưởng đào” của người Hà thành.

Người sành chơi đào thường tìm đến làng Nhật Tân. Giống đào ở đây tuyệt đẹp bởi hợp thổ nhưỡng và người dân đều là những nghệ nhân trồng đào, chơi đào qua nhiều thế hệ. Khi tới đây, bạn không chỉ ngắm những cây đào thế, đào thất thốn, đào cành mà còn cảm thấy rất thú vị với những câu chuyện của người chủ vườn về dáng hoa, cách chăm sóc hoa.

Người sành chơi đào thế thường chọn gốc nguyên thủy trồng tại làng Nhật Tân mà nói “không” với những gốc ghép từ vùng miền khác. Thân đào nguyên thủy già, sần sùi, khỏe và tạo được nhiều thế độc đáo như bạt phong, long giáng, ngũ phúc, tam đa... Cây phải nhiều nụ “ngậm”, nhiều lộc “chờ” và bung nở rực rỡ vào đúng mùng một Tết.

Nhật Tân nổi tiếng với loại đào bích hoa to, tán rộng, sắc thắm. Người mua thường chọn cành hoa và nụ kề bên nhau e ấp khắp các cành chi, cành tăm. Đào phai thì nên chọn loại cánh kép, đan nhiều tầng. Nếu năm nào chọn được cành đào “tứ quý” với đầy đủ nụ, lộc, hoa và dáng thì quả là viên mãn.

Tiếp đến là quất, một trong những cây cảnh được yêu thích trưng bày trong phòng khách mỗi khi Tết đến. Phải lên các nhà vườn Tứ Liên chọn cây, đánh dấu, đến cận Tết mới chở về nhà. Để có những chậu quất chín vàng, căng mọng cho dịp Tết, người làm vườn phải mất cả một năm chăm sóc, tính ngày tuốt lá, đảo cây sao cho quả quất bắt đầu “ngả vàng” vào khoảng tháng 11 âm lịch. Một chậu quất được cho là đạt phải có dáng đẹp, lá tươi, quả to. Cây quất phải hội tụ đủ khi có cả nụ hoa chúm chím, quả xanh, quả chín mọng, lộc non khắp các cành. Một chậu quất bừng bừng quả mọng mang đến sinh khí phồn thịnh cho gia chủ trong năm mới.

Gọt tỉa hoa thủy tiên cũng là thú chơi thanh tao, cầu kỳ của người Hà Nội mỗi khi tết đến xuân về. Người ta không chọn các loài hoa muôn hồng ngàn tía bung nở mà chọn cho mình những củ thủy tiên xù xì, tỉ mẩn gọt tỉa, đón đợi hoa nở theo ý mình. Thủy Tiên là loài quý phái, cao sang, hoa nở có hương thơm tinh khiết, quyến rũ. Theo những người chơi hoa, một bát hoa thủy tiên đẹp là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Ngồng hoa nhiều tầng tán, rễ hoa dài, trắng. Lá cong uốn lượn theo thế của củ và mầm. Cánh hoa khi hé nở phải sáng, nhụy vàng tươi. Điều đặc biệt là người chơi kỳ công gọt, tỉa, ủ ấm, phơi lạnh sao cho hoa nở đúng “giờ vàng” là giao thừa và ngày mùng 1 Tết âm lịch.

Người Hà Nội xưa thường chọn hoa hải đường cắm trong lọ lộc bình dâng cúng gia tiên bởi đây là loài hoa mang biểu tượng của phúc lành. Hải đường có màu đỏ rực rỡ, lá xanh thẫm, mang đến sự may mắn, tài lộc cho gia chủ. “Đường” trong tên hoa mang hàm ý “ngôi nhà lớn” thể hiện cho sự giàu sang, vinh hoa phú quý.

Có một điều khá đặc sắc, người Hà thành dù chơi nhiều loại hoa, cây cảnh nhưng ngày Tết nhất định phải có một bình hoa cổ truyền. Đây là các loài hoa thường xuất hiện khi xuân đã cận kề. Phụ nữ khéo kết hợp hoa violet tím mỏng manh với hoa lay-ơn mạnh mẽ, hoa thược dược rực rỡ sắc màu, hoa đồng tiền đỏ. Ngoài ra, còn có thể cắm thêm hoa cúc, hoa bướm, hoa hồng... Bình hoa cổ truyền đặc trưng đến nỗi khiến cho ta cảm giác nhìn thấy hoa là thấy Tết.

Thiên nhiên cũng thật khéo sắp đặt, khi các loài hoa Tết đã phai, thì có một loài hoa nở muộn được người Hà Nội chọn để “ăn Tết lại”. Đó là hoa lê. Những bông hoa màu trắng, tinh khôi nở san sát khắp các cành mốc xanh, sần sùi khiến người mê hoa đặc biệt yêu thích. Người sành chơi thường chọn cành có đủ cả hoa nở, quả non và lộc biếc. Cắm một cành lê sau Tết mang đến sự thanh tịnh cho ngôi nhà để chào đón những điều tốt đẹp, vận may đến.

Thú chơi hoa mới thật thanh tao, tỉ mỉ, cầu kỳ. Một thế cây ẩn chứa bao tâm tư, tình cảm của người chơi. Một cành hoa, không chỉ khoe sắc đơn thuần mà còn mang ý nghĩa về phong thủy, mang năng lượng sinh khí tốt lành cho gia chủ trong mùa xuân mới. Trải qua bao thăng trầm, người Hà thành vẫn lưu giữ thú chơi hoa qua nhiều thế hệ với những triết lý nhân sinh sâu sắc được nối dài theo năm tháng.

Ảnh: Internet