BÀI CA PHỤ NỮ QUÂN ĐỘI RỘN VANG NHỊP BƯỚC QUÂN HÀNH

BÀI CA PHỤ NỮ QUÂN ĐỘI RỘN VANG NHỊP BƯỚC QUÂN HÀNH

Tính đến nay, ca khúc Bài ca phụ nữ quân đội, nhạc và lời của nhạc sĩ An Thuyên đã tròn 27 tuổi. Ca khúc là bản hành khúc trữ tình, có nét dịu dàng, duyên dáng của những người con gái, nhưng cũng đầy ắp sự hào hùng, mạnh mẽ của người phụ nữ Việt Nam kiên trung, bất khuất, mang trên mình màu áo người lính Bác Hồ. Ấy là hình ảnh bằng âm nhạc về những người phụ nữ quân đội.

Năm 1996, Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật Quân đội (nay là Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội) xây dựng chương trình ca nhạc sử thi chào mừng Đại hội đại biểu phụ nữ toàn quân lần thứ II. Trong quá trình chỉ đạo nghệ thuật, nhạc sĩ An Thuyên thấy bài hát về phụ nữ nói chung, hay những bài hát ngợi ca những tấm gương nữ chiến sĩ thì nhiều, nhưng để ngợi ca chiến công riêng của lực lượng phụ nữ quân đội thì chưa có, cảm xúc ùa đến với ông và ông viết ca khúc này trong khoảng thời gian rất ngắn.

Những giai điệu trầm hùng đầu tiên vang lên với ca từ giàu hình ảnh “Từ Bà Triệu, Bà Trưng phất cờ khởi nghĩa, tới ngày nay vẹn toàn đất nước. Hàng triệu chị em xông lên, đồng lòng cùng trang nam nhi, chiến đấu hi sinh cho tự do, độc lập…”. Những nhân vật lịch sử được An Thuyên nhắc đến, đã nêu lên khí phách truyền thống của phụ nữ dân tộc ta. Chỉ vỏn vẹn mấy dòng ca từ ngắn ngủi, ông cũng đã gói ghém cả một hành trình dài phụ nữ cùng đất nước.

Để rồi điệp khúc của bài hát được cất lên tươi sáng, giục giã với những phẩm chất tiêu biểu của những người nữ chiến sĩ hôm nay: “Đi lên, đi lên chị em! Phụ nữ quân đội nhân dân, ngôi sao trên mũ sáng ngời, rộn vang nhịp bước quân hành. Dù muôn gian khó, quyết chí ta lập công…”.

Hay hình ảnh người nữ quân nhân khi trở về với gia đình, với thiên chức làm vợ, làm mẹ. Qua đó chúng ta thấy tầm vóc của những người vợ lớn, người mẹ lớn, ấy là người vợ, người mẹ Việt Nam anh hùng: “Ta không nguôi quên niềm vui, hạnh phúc gia đình chăm lo. Theo gương chiến sĩ anh hùng và bao người nữ thảo hiền. Mẹ Việt Nam ơi, đất nước muôn đời nhớ ơn…”.

Và trong bất luận điều kiện nào, người phụ nữ quân đội vẫn một lòng, trung kiên với Đảng, với Bác Hồ kính yêu, giữ vững truyền thống “Yêu nước, đoàn kết, sáng tạo, trung hậu, đảm đang” của phụ nữ quân đội: “Như trăm con sông về Biển Đông, tình Bác như còn mênh mông. Hai vai ta gánh nặng, đảm đang việc nước, việc nhà, bảo vệ Tổ quốc vững chắc trước Biển Đông. Dựng xây đất nước mãi mãi tươi đẹp hơn. Ca vang khúc quân hành ca”.

Trong sáng tác ca khúc, An Thuyên là nhạc sĩ có khả năng viết ca từ tuyệt vời, riêng phần lời ca của ca khúc này đã là một tác phẩm văn học nhỏ, cho chúng ta thấy đầy đủ quá trình phụ nữ quân đội đồng hành và trưởng thành cùng lịch sử dân tộc, chứa đựng đầy đủ các nhiệm vụ, các phẩm chất và trên cả là một tâm hồn mang khí thế phơi phới của lực lượng phụ nữ quân đội. Nếu chỉ đọc lời không thôi cũng khó để chúng ta thêm bớt từ ngữ và đã thấy cảm xúc trào dâng.

Bài hát được tác giả viết với hình thức hai đoạn đơn, cấu trúc âm nhạc ngắn gọn, súc tích. Ông sử dụng âm hình đơn giản, chủ yếu là các âm hình chẵn phách, các âm hình “cờ giật”, vì vậy tiết tấu của bài hát tuy nhẹ nhàng, hiền hòa nhưng vẫn tạo sự chắc chắn, khỏe khoắn, mang đặc trưng của hành khúc quân đội.

Bài hát có giai điệu đẹp, chuyển câu, chuyển đoạn liền mạch, các cung quãng được tiến hành trên các bậc cơ bản của giọng Đô trưởng, làm người nghe, người hát dễ thuộc, dễ nhớ.

Tuy là bài hát mang tính chất cổ động, nhưng nó vẫn là một tác phẩm nghệ thuật có giá trị cao. Có thể sử dụng nó ở mọi lúc, mọi nơi, ở mọi quy mô lớn, nhỏ khác nhau. Chúng ta có thể hát một người, một nhóm người, có thể hát nhiều người cùng một giai điệu, đồng thời cũng có thể phối khí, dàn dựng nó trở thành tác phẩm hợp ca, hợp xướng thanh nhạc, tùy theo quy mô, tính chất chương trình mà nó được vang lên, thì đều cho mang lại những hiệu quả, cảm xúc thẩm mỹ khác nhau.

Ngày nay, khi ca khúc đã trở nên thân thuộc với chị em phụ nữ quân đội, bỗng dưng nó trở thành bài hát truyền thống của lực lượng này. Mỗi khi có điều kiện cho nó vang lên, chị em dùng nó để nói về mình, để tưới mát tâm hồn mình, giục giã chị em nghìn người như một, xông lên chiếm lĩnh các đỉnh cao, sánh vai cùng các “trang nam nhi”. Bài hát có thể ví như bức tranh, như câu chuyện về những người phụ nữ quân đội, nhưng thông điệp của nó được chứa trong giai điệu và lời ca của bài hát, được ví như tiếng kèn xung trận. Nó là một hiệu lệnh mềm, đến với trái tim nhanh nhất, đặc biệt là những trái tim nhậy cảm của phụ nữ. Dường như An Thuyên đã đọc được những tâm tư của phụ nữ quân đội khi đặt bút viết ca khúc này.

An Thuyên là một vị tướng âm nhạc tài ba, ông viết nhiều tác phẩm về phụ nữ, trong nhiều tác phẩm của ông có nhắc đến những hình ảnh phụ nữ khác nhau. Tác phẩm nào ông trình làng cũng đạt được những đỉnh cao nghệ thuật, được công chúng đón nhận. Ngoài ngòi bút một đời phụng sự quân đội và nhân dân, ca khúc này còn chứa đựng tình cảm riêng tư của ông tới những người phụ nữ mặc áo lính, trong đó có vợ và con gái ông.

Mỗi khi nghe bài hát này, chắc hẳn không chỉ những người phụ nữ quân đội nhớ đến ông, mà trong mỗi chúng ta, ai cũng thấy như có ông cùng đang rộn bước quân hành./.

Hồ Tùng